Uzay Çöplerinin Artan Tehlikesi
Günümüzde herkesin kullandığı akıllı telefonlar, internete bağlandığınız WiFiler, yolunuzu bulmaya çalışırken kullandığınız navigasyon sistemleri hepsi uydu teknolojileri sayesinde meydana geliyor. Ancak son yıllarda uzay faaliyetlerindeki artışla birlikte kritik bir sorun ortaya çıktı bunların en büyüğü Uzay Çöpleridir.
Nedir Bu Uzay Çöpleri?
Uzay çöpleri, insanlığın uzayda bırakmış olduğu her türlü yapay makine veya enkazdır. Bunlara; terk edilmiş veya ölmüş uzay araçları, fırlatma adaptörleri, görevle ilgili enkazlar, parçalanma veya aşınma kaynaklı kopan parçalar da dahildir. Bazen bir okul otobüsü kadar büyük bazen de bir boya parçası kadar küçük olabilirler.
Uzay etkinliğinin ve yörüngedeki uyduların artmasıyla birincil sebep, uydu takım yıldızlarındaki büyüme. Bu büyüme büyük ölçekte yörüngedeki aktif uyduların %50’sini oluşturan SpaceX’in Starlink programı tarafından yönlendirildi.
Peki Neden Kritik Bir Problem?
Çoğu uzay çöpü çok hızlı hareket eder ve saatte 18.000 mil hızlara ulaşabilir, bu da bir mermiden neredeyse 7 kat daha hızlıdır. Bir çarpışma nesneler hızlı olduğunda çarpışma hızı da o kadar yüksek olacaktır. Bu da uzay araştırmasındaki uzay araçları için tehdit oluşturmaktadır.
Bu durum artık varsayımların ötesine geçmiş durumda. 2021 de ISS, iki inçlik bir uzay çöpü parçanın kendisine çarpmasıyla hasar gördü. ISS uzay çöplerine çarpmamak / yaklaşmamak için tam 32 manevra yapmıştır.
Enkaz sayısı arttıkça da çarpışma ihtimali de artacak. Bir yerden tanıdık geldi. Tabii Kessler Sendromu: Donald Kessler tarafından ortaya atılmış ve adını da buradan almıştır. Kessler sendromuna göre, yörüngede çok fazla uzay çöpü olması halinde, bu nesneler çarpışıp yeni çöpler ortaya çıkaracağı zincirleme bir reaksiyon oluşturur. Ve bu durumda dünyanın yörüngesi kullanılamaz hale gelir.
ISS Yörüngesel Enkaz Çarpışma Önleme Süreci:
Önce LEO’nun ne olduğundan başlayalım. LEO alçak dünya yörüngesi demektir. Tanımı hallettiğimize göre devam edebiliriz. LEO’da milyonlarca uzay hurdası parçalarından oluşmaktadır. Yörüngesel enkazların çoğu insan yapımı nesnelerden oluşur. LEO’nun uzay çöplüğüne dönüşmesinde bazı olaylar büyük yer almıştır. 2007 Çin Fengyun-1C uzay aracının kasıtlı olarak imha edilmesi (bu çarpışma aynı zamanda izlenebilir uzay çöpleri popülasyonunu %25 arttırmıştır) ve 2009’da bir Amerikan ve Rus uzay aracının kazara çarpışması uzay çöplüğü popülasyonu %70 arttırmıştır.
Uzay çöpleri, insanlığın uzayda bıraktığı en büyük miraslardan biridir. Bu sorunu çözmek için acil önlemler alınmazsa, gelecekteki nesiller uzayın sınırlı kaynaklarından mahrum kalabilir. Bilim insanları, mühendisler ve politika yapıcıları, bu küresel soruna çözüm bulmak için birlikte çalışmalıdır.
Bununla birlikte, uzay çöpleri, buharlaşan metallerle Dünya’nın stratosferini kirletmektedir. Bu durum, atmosferin kirlenmesine ve ekosistemin zarar görmesine yol açmaktadır. Uzay çöplerinin Dünya atmosferine etkisi, uzun vadeli uzay araştırmalarını ve uzay teknolojilerini tehdit etmektedir.
LEO (Alçak Dünya Yörüngesi) şu anda dünyanın en büyük çöp sahası haline gelmiştir ve yaklaşık 6.000 ton uzay çöpü içermektedir. Bu çöplerin temizlenmesi için uluslararası bir uzay yasası mevcut değil, bu da sorunu daha karmaşık hale getiriyor. Uzay çöplerini temizlemek, oldukça zor ve karmaşık bir süreçtir. Ancak, birçok şirket bu soruna çözüm bulmak için yenilikçi yöntemler geliştirmektedir. Önerilen çözümler arasında, ölü uyduları yörüngeden çıkarıp atmosfere sürüklemek ve burada yanmalarını sağlamak yer alır. Bu süreçte kullanılan yöntemler arasında, bir uyduyu yakalamak için zıpkın kullanmak, büyük bir ağla yakalamak, mıknatıs kullanmak veya uyduyu ısıtmak için lazer kullanmak gibi çeşitli teknikler bulunmaktadır.
“Unutmayın uzay sadece bizim değil, gelecek nesillerin de mirasıdır.”
Ebrar BULUT
