Yıldızların parlaklıkları, “magnitude” (kadir) adı verilen bir sistemle ölçülür. Bu sistemin temellerini ilk olarak MÖ 2. yüzyılda Hipparchus atmıştır. Bu sistem, gözlemlenen kadir ve mutlak kadir olarak ikiye ayrılır.
1. Gözlemlenen Kadir:
Herhangi bir yıldızın veya gök cisminin dünyadan gözlemlenen parlaklığıdır. Bu değer, yıldızın gerçek parlaklığına, atmosfere, uzaklığa ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişebilir.
2. Mutlak Kadir:
Bir yıldızın 10 parsek uzaklıktan (ortalama olarak 32,6 ışık yılı) gözlemlenen parlaklığıdır. Bu değer, yıldızın içsel parlaklığını belirtir ve uzaklık etkisi sorununu ortadan kaldırır.
Yıldız ne kadar sönükse kadir değeri o kadar yüksektir. Yıldız ne kadar parlaksa kadir değeri o kadar düşüktür. 1. Kadirden bir yıldız, 2. Kadirden bir yıldızdan daha parlaktır.
Hava şartlarının uygun olduğu zaman bir insan çıplak gözle en fazla 6. Kadirden bir yıldızı görebilir. Ancak Hubble Uzay Teleskobu ile bu sınır 32. Kadire kadar ulaşabiliyor.
Kadir, logaritmik bir ölçektir. Her değer, öncekinin 2,51 katıdır. Yani kadirin 1 derece artması, yıldızın veya gök cisminin 2,51 kat sönükleşmesi anlamına gelir.
Gelin bazı gezegen ve yıldızların kadir ölçeğindeki parlaklıklarına beraber göz atalım:
Güneş: -27 kadir
Dolunay: -13 kadir
Venüs: -5 kadir
Mars: -3 kadir
Merkür: -2 kadir
Sirius: -1 kadir
Antares: 1 kadir
Polaris: 2 kadir
Uranüs: 5 kadir
İnsanın görebileceği limit: 6 kadir
Neptün: 8 kadir
Charon: 16 kadir
Hubble Uzay Teleskobu’nun limiti: 32 kadir
Egemen BİNGÜL
